Oidhreacht agus Caomhnú

Oidhreacht

Oibríonn údaráis áitiúla chun an oidhreacht sa cheantar áitiúil a chaomhnú agus chun feasacht a ardú fúithi.

Tá oifigigh oidhreachta ag údaráis áitiúla atá, i gcomhpháirtíocht leis an gComhairle Oidhreachta, ríthábhachtach chun feasacht oidhreachta a chur chun cinn agus chun beartas oidhreachta a fhorbairt i gcontaetha ar fud na hÉireann.

Tá éagsúlacht ag baint le hobair an Oifigigh Oidhreachta agus áirítear léi tionscadail a bhaineann leis an oidhreacht thógtha, nádúrtha, sheandálaíochta agus chultúrtha.

Príomhról d’oifigigh oidhreachta is ea comhairle agus treoir a sholáthar ar gach gné den oidhreacht don phobal agus don údarás áitiúil.  Faigheann siad rochtain freisin ar mhaoiniú agus cabhraíonn siad le maoiniú a fháil ó fhoinsí éagsúla chun tionscadail oidhreachta comhoibríocha a éascú agus chun tabhairt fúthu, ag cabhrú leis an údarás áitiúil agus le pobail áitiúla dul i ngleic go dearfach leis an oidhreacht áitiúil agus ar an gcaoi sin cuspóirí náisiúnta a bhaint amach dá cur chun cinn agus dá caomhnú.     

Áirítear go ginearálta le hobair an Oifigigh Oidhreachta:

• Beartais a fhorbairt agus pleananna oidhreachta a ullmhú agus a chur i bhfeidhm do cheantar an údaráis áitiúil
• Dul i gcomhairle leis an bpobal maidir le pleananna agus beartais oidhreachta a fhorbairt
• Eolas agus comhairle a chur ar fáil faoi oidhreacht na hÉireann
• Sonraí a bhailiú agus taighde a dhéanamh ar oidhreacht sa cheantar
• Feasacht a ardú agus oidhreacht áitiúil a chur chun cinn trí chláir oideachasúla spéisiúla, imeachtaí agus searmanais chomórtha a eagrú
• Comhairle agus cúnamh a thabhairt do phobail áitiúla agus do dhaoine aonair maidir le sruthanna maoinithe do thionscadail oidhreachta, lena n-áirítear Scéim Deontais Oidhreachta Pobail na Comhairle Oidhreachta, Tionscnamh na mBailte Stairiúla, Ciste Acmhainne Oidhreachta, agus Ciste Maoirseachta Oidhreachta.
• Comhpháirtíochtaí a thógáil idir páirtithe leasmhara éagsúla chun comhchuspóirí a bhaint amach maidir le saincheisteanna oidhreachta
• Idirchaidreamh a dhéanamh le húinéirí láithreán oidhreachta chun rochtain a éascú ag amanna roghnaithe, mar shampla an tSeachtain Oidhreachta Náisiúnta, Oíche Chultúir, Teach Oscailte
• Cabhrú le beartas um oidhreacht náisiúnta a fhorbairt trí rannpháirtíocht ghníomhach le gníomhaireachtaí rialtais le linn comhairliúcháin phoiblí

Áirítear na nithe seo a leanas le hobair eile a bhaineann leis an oidhreacht a rinne an t-údarás áitiúil thar earnálacha oidhreachta eile:

• Comhairle agus cúnamh a thabhairt maidir le maoiniú agus deontais a fháil do ghrúpaí pobail agus d’úinéirí chun láithreáin oidhreachta tógtha agus nádúrtha a chosaint agus a chothabháil
• Cartlanna poiblí a chothabháil agus taighde a dhéanamh   
• Ionaid chuairteoirí agus músaeim phoiblí a bhainistiú
• Cartlanna, catalóga agus taifid a dhigitiú

I measc na dtionscnamh náisiúnta a fhaigheann tacaíocht ó oifigí oidhreachta na n-údarás áitiúil tá:

• An tSeachtain Oidhreachta Náisiúnta; Seachtain Náisiúnta Bithéagsúlachta; Dámhachtain Náisiúnta Pailneora na mBailte Slachtmhara; An Fóram Náisiúnta Bithéagsúlachta
• Líonra Bhailte Múrtha na hÉireann; Tús Áite do Lár an Bhaile; Tionscnamh na mBailte Stairiúla
• Clár Seandálaíochta Pobail; an Scéim chun Séadchomhartha a Ghlacadh
• An Clár Éire Ildánach
• Straitéis Oidhreachta Dúchasaí Tógtha
• Plean Earnála um Athrú Aeráide do Phleanáil Oidhreachta Tógtha agus Seandálaíochta; Coiste Fuinnimh ICOMOS Éireann agus tionscnaimh oidhreachta comhpháirtíochta trasteorann agus Eorpacha eile.

Caomhnú ailtireachta

Oibríonn údaráis áitiúla chun an timpeallacht thógtha stairiúil a chaomhnú agus chun feasacht a ardú fúithi. Tá Oifigigh Chaomhnaithe Ailtireachta ag údaráis áitiúla atá ríthábhachtach chun a áirithiú go ndéantar ár struchtúir stairiúla a chosaint, a chaomhnú agus a athúsáid, chun feasacht a ardú ar dhea-chleachtas agus chun beartais a fhorbairt ar aon dul le beartas agus reachtaíocht náisiúnta.

Ról an údaráis áitiúil i gcaomhnú ailtireachta

Tá ról reachtúil ag Údaráis Áitiúla faoin Acht um Pleanáil agus Forbairt, 2000 (arna leasú) faoi Chuid IV den Acht maidir le struchtúir agus foirgnimh chosanta laistigh de Limistéir Chaomhnaithe Ailtireachta (ACAnna) a chosaint, a fheabhsú agus a athúsáid go hoiriúnaitheach.

Trí chomhairle agus maoiniú a chur ar fáil, is féidir le rannóg caomhnaithe ailtireachta na n-údarás áitiúil tacú le húinéirí/háititheoirí struchtúr atá faoi chosaint agus a bhfuil foirgnimh acu laistigh de ACAnna le cothabháil leanúnach a dhéanamh ar a gcuid maoine.

Áirítear le ról rannán caomhnaithe ailtireachta an údaráis áitiúil:

• Taifead ar Dhéanmhais Chosanta (RPS) a ullmhú lena n-áirítear foirgnimh agus struchtúir sa chontae nó sa chathair a mheastar a bheith fiúntach
• Limistéir Chaomhantais Ailtireachta (ACAnna) a ainmniú chun carachtar agus cuma ceantar, sráideanna, bailedhreacha nó grúpaí foirgneamh ar leith a chosaint agus a chaomhnú
• Struchtúir, grúpaí struchtúr, ceantair agus gnéithe eile a bhfuil tábhacht oidhreachta ailtireachta ag baint leo a shainaithint, a mheasúnú agus comhairle a thabhairt orthu, d’fhonn moltaí a dhéanamh maidir lena gcuimsiú i dTaifead ar Dhéanmhais Chosanta agus maidir le cuspóirí forbartha
• Tuarascálacha caomhantais a ullmhú maidir le hiarratais phleanála a bhaineann le struchtúir atá faoi chosaint agus le forbairt laistigh de Limistéir Chaomhantais Ailtireachta agus Dearbhuithe Ailt 5 a ullmhú
• Monatóireacht a dhéanamh ar staid deisiúcháin na struchtúr atá san áireamh sa Taifead ar Dhéanmhais Chosanta, agus, más gá, moltaí a dhéanamh maidir leis an ngá, más ann dóibh, don údarás pleanála beart forfheidhmithe a dhéanamh
• Idirchaidreamh a dhéanamh le ranna eile de chuid an údaráis áitiúil, le gníomhaireachtaí stáit, agus le comhlachtaí deonacha agus le heagraíochtaí Eorpacha maidir le caomhnú ailtireachta
• Comhairle a thabhairt ar reachtaíocht agus rialacháin náisiúnta agus Eorpacha agus cur le beartas caomhantais a fhorbairt le cur san áireamh i bplean forbartha an údaráis áitiúil.
• Monatóireacht a dhéanamh ar fhoinsí maoinithe do chaomhnú ailtireachta agus iarratais ar mhaoiniú a ullmhú
• Comhairle a sholáthar d’úinéirí agus d’áititheoirí struchtúr atá ar Taifead ar Dhéanmhais Chosanta maidir le dea-chleachtas i gcaomhnú struchtúr den sórt sin agus maidir le hinfhaighteacht cúnaimh lena n-áirítear cúnamh airgeadais, le haghaidh caomhnaithe
• Measúnú a dhéanamh ar struchtúir atá ar an Taifead ar Dhéanmhais Chosanta d’fhonn dearbhuithe Ailt 57 a eisiúint maidir le hoibreacha a dteastaíonn cead pleanála uathu
• Comhairle a thabhairt maidir le hoibreacha éifeachtúlachta fuinnimh agus athúsáid oiriúnaitheach ar struchtúir agus ar fhoirgnimh ata faoi chosaint laistigh de ACAnna i gcomhréir le cuspóirí athraithe aeráide agus le beartas náisiúnta.

Tá an Taifead ar Dhéanmhais Chosanta agus Clár na gCeantar Caomhnaithe Ailtireachta araon leagtha amach i bplean forbartha an údaráis áitiúil [nasc inmheánach].

Taifead ar Dhéanmhais Chosanta (RPS)

Is liosta é an Taifead ar Dhéanmhais Chosanta de na struchtúir agus na foirgnimh ar fad atá faoi chosaint i limistéar an údaráis áitiúil. Uaireanta cloisfidh tú an téarma ‘foirgneamh liostaithe’ a úsáidtear chun cur síos a dhéanamh ar fhoirgneamh atá ar an taifead ar dhéanmhais chosanta.

Meastar go bhfuil tábhacht ailtireachta, staire, seandálaíochta, ealaíne, cultúrtha, sóisialta, eolaíochta nó teicniúil ag baint le haon fhoirgneamh nó struchtúr atá ar an Taifead ar Dhéanmhais Chosanta agus tá feidhm ag rialacha ar leith maidir le forbairt nó athruithe ar an bhfoirgneamh.

Conas a chuimsítear foirgnimh ar an RPS

Measann údaráis áitiúla struchtúir atá le cur leis an RPS nó atá le baint de le linn phróiseas an Phlean Forbartha. Is feidhm fhorchoimeádta de chuid na gcomhaltaí tofa é aontú ar aon bhreis nó scrios ar an liosta RPS.

Ní mór sonraí faoi bhreiseanna molta leis an RPS a thaispeáint don phobal ar feadh sé seachtaine ar a laghad, agus le linn an ama sin is féidir le haon duine tuairim a thabhairt ar an liosta molta. Ní mór na tuairimí sin a bhreithniú agus an liosta don RPS á thabhairt chun críche.

Ní mór don údarás áitiúil a chinneadh deiridh a dhéanamh chun struchtúr a liostú san RPS laistigh de 12 sheachtain ó dheireadh na tréimhse taispeána. Ní mór fógra a thabhairt d’úinéir agus d’áititheoir an struchtúir go gcuirfear é san áireamh san RPS laistigh de choicís ón gcinneadh a dhéanamh.

Úinéireacht nó áitiú ar struchtúr atá faoi chosaint

Tá oibleagáid dhlíthiúil agus dualgas cúraim ar úinéirí agus ar áititheoirí struchtúr atá faoi chosaint a áirithiú go mbíonn sé i gcónaí i riocht maith agus nach gcuirtear i mbaol é de bharr damáiste nó faillí.

Toisc go bhfuil an foirgneamh faoi chosaint, tá cosc ar athruithe a dhéanamh ar an struchtúr gan dul tríd an bpróiseas ceart pleanála ar dtús. Ba cheart duit dul i dteagmháil leis an rannóg pleanála nó caomhnaithe ailtireachta i d’údarás áitiúil chun tuilleadh eolais a fháil.

Más úinéir nó áititheoir thú de struchtúr atá faoi chosaint, is féidir leat iarratas a dhéanamh chuig an údarás áitiúil ar dhearbhú ‘Alt 57’ a chuirfidh in iúl duit na cineálacha oibre a mheasann an t-údarás áitiúil a dhéanfadh nó nach ndéanfadh tionchar ábhartha ar charachtar an struchtúir – beidh a fhios agat ansin cad a mheastar a bheith ina forbairt dhíolmhaithe agus cad a mbeadh cead pleanála ag teastáil ina leith. Ní mór an dearbhú a sholáthar laistigh de 12 sheachtain tar éis an t-iarratas a fháil. Mura n-aontaíonn tú leis an dearbhú, féadfaidh tú achomharc a dhéanamh chuig an mBord Pleanála.

Má tá struchtúr san áireamh ar an RPS, cuirtear cosaint i bhfeidhm ar na nithe seo a leanas:

• Taobh amuigh agus taobh istigh den struchtúr araon
• An talamh mórthimpeall agus an cúirtealáiste (is é an cúirtealáiste aon talamh nó foirgnimh atá díreach timpeall ar an struchtúr agus a bhfuil dlúthbhaint acu leis, laistigh de chlós amháin)
• Aon struchtúir eile ar an talamh agus a gcodanna taobh istigh
• Gach daingneán agus gné de na struchtúir seo
• Obair a dhéanamh ar struchtúr atá faoi chosaint
• Teastaíonn cead pleanála maidir le haon obair a dhéantar ar struchtúr atá faoi chosaint a chuirfeadh isteach go hábhartha ar a charachtar. D’fhéadfadh go n-áireofaí leis seo aon obair a dhéantar ar an taobh istigh den struchtúr, amhail péinteáil.

Faigh tuilleadh eolais faoi iarratas a dhéanamh ar chead pleanála [nasc inmheánach].

Struchtúr atá faoi chosaint a chur i mbaol

Mura ndéantar cothabháil mhaith ar an struchtúr agus má thagann sé i mbaol trí fhaillí, meath, damáiste nó díobháil, is féidir leis an údarás áitiúil fógra a sheirbheáil ar an úinéir nó ar an áititheoir chun oibreacha a dhéanamh chun an struchtúr a chosaint nó chun ‘athchóiriú a dhéanamh ar charachtar’. D’fhéadfadh go gciallódh sé seo codanna den struchtúr nó aon rud a cuireadh leis nó a athraíodh gan chead a bhaint nó a athsholáthar.

Más úinéir nó áititheoir thú de struchtúr atá faoi chosaint agus más rud é gur seirbheáladh fógra duit ón údarás áitiúil chun oibreacha a dhéanamh, is féidir leat uiríoll i scríbhinn a dhéanamh chuig an údarás áitiúil ag iarraidh tuilleadh ama nó tacaíochta airgeadais. Is féidir comhairle a lorg ó Oifigeach Caomhnaithe Ailtireachta an Údaráis Áitiúil. Cuirfear é seo san áireamh nuair a dhéanfaidh an t-údarás áitiúil cinneadh deiridh ar an gceist. Mura bhfuil tú sásta leis an gcinneadh deiridh, féadfaidh tú achomharc a dhéanamh chuig an gcúirt dúiche taobh istigh de choicís tar éis an fhreagra deiridh a fháil ón údarás áitiúil.

Is cion faoin Acht um Pleanáil agus Forbairt 2000 é mainneachtain struchtúir atá faoi chosaint a chosaint, nó díobháil a dhéanamh dó. Má fhaightear úinéir nó áititheoir ciontach as struchtúr atá faoi chosaint a chur i mbaol nó as mainneachtain oibreacha a dhéanamh mar a d’ordaigh an t-údarás áitiúil, áirítear leis na pionóis:

• Pionóis suas le €12.7 milliún agus/nó
• Suas le dhá bhliain sa phríosún

Limistéir Chaomhantais Ailtireachta

Is limistéar é Limistéar Caomhantais Ailtireachta (ACA) a mheastar a bheith tábhachtach ó thaobh ailtireachta, staire, seandálaíochta, ealaíne, cultúir, sóisialta, eolaíochta nó teicniúil, nó a bhfuil tábhacht ag baint leis maidir leis an timpeallacht máguaird de struchtúr atá faoi chosaint. Is féidir ACAnna a bheith ina ngrúpaí foirgneamh laistigh de bhaile, sráidbhaile nó cathair, nó d’fhéadfaí lár baile iomlán a ainmniú mar ACA.

Leagtar amach i bplean forbartha an údaráis áitiúil na Limistéir Chaomhantais Ailtireachta sa chathair nó sa chontae agus cuimsíonn sé sonraí ar conas a chaomhnófar carachtar ACAnna.

Athruithe ar fhoirgnimh in ACA

Beidh cead pleanála ag teastáil le haghaidh aon oibreacha a dhéanfar in ACA a mbeidh tionchar acu ar charachtar speisialta an cheantair. D’fhéadfadh go n-áireofaí leis sin athruithe ar chuma sheachtrach struchtúr, amhail an díon nó na fuinneoga, na ballaí teorann, agus aon tógáil nua nó gné nua a chuirtear leis an taobh amuigh.

Chun a fháil amach cén cineál oibreacha a bhfuil cead pleanála ag teastáil uathu maidir le struchtúr atá suite in ACA, is féidir iarratas a dhéanamh chuig d’údarás áitiúil ar dhearbhú faoi Alt 5 den Acht um Pleanáil agus Forbairt 2000. Liostófar sa dearbhú sin cad iad na hoibreacha is féidir a dhéanamh gan cur isteach ar charachtar speisialta an cheantair agus nach dteastaíonn cead pleanála ina leith. Más rud é go bhféadfadh an obair atá beartaithe agat carachtar an cheantair a athrú, beidh ort iarratas a dhéanamh ar chead pleanála. Faigh tuilleadh eolais faoi iarratas a dhéanamh ar chead pleanála [nasc inmheánach].

Le haghaidh tuilleadh eolais ar ACAnna, téigh i dteagmháil le rannán caomhantais ailtireachta d’údaráis áitiúil.

Scéimeanna Deontais Caomhantais Ailtireachta

Scéim Infheistíochta na hOidhreachta Tógtha (BHIS)

Is féidir le Scéim Infheistíochta na hOidhreachta Tógtha cabhrú le deisiú agus caomhnú struchtúr atá faoi chosaint faoin Taifead ar Dhéanmhais Chosanta nó atá i Limistéir Chaomhantais Ailtireachta.

Maoiniú ar fáil

Is scéim um chistiú meaitseála í BHIS, rud a chiallaíonn gur gá don iarratasóir a bheith in ann 50% den mhaoiniú a sholáthar chun costais an tionscadail a chlúdach.

Is féidir maoiniú suas le €15,000 a bhronnadh ar oibreacha chun foirgnimh stairiúla agus faoi chosaint a chaomhnú agus a chosaint. Maidir le tionscadail atá maoinithe laistigh de ACA, is é an t-uasmhéid ná €10,000 in aghaidh an tionscadail.

Iarratas a dhéanamh ar Scéim Infheistíochta na hOidhreachta Tógtha

Leithdháiltear maoiniú ar Scéim Infheistíochta na hOidhreachta Tógtha go bliantúil agus mar sin tá sé oscailte d’iarratais ar feadh tréimhse ar leith gach bliain.

Chun tuilleadh eolais a fháil faoi iarratas a dhéanamh leis an scéim, is féidir leat dul i dteagmháil le rannán caomhantais ailtireachta d’údaráis áitiúil.

An Ciste um Struchtúir Stairiúla (HSF)

Tá an Ciste um Struchtúir Stairiúla (HSF) ar fáil chun cabhrú leis an gcostas a bhaineann le hoibreacha caomhantais ar mhórscála ar struchtúir stairiúla.

Tá an ciste oscailte d’úinéirí na struchtúr seo a leanas:

• Struchtúir ar an Taifead ar Dhéanmhais Chosanta nó i gcás struchtúr a bhfuil sé beartaithe iad a chur ar an Taifead
• Struchtúir laistigh de Limistéir Chaomhantais Ailtireachta (ACA)
• Struchtúir laistigh de thaitneamhacht Séadchomhartha Náisiúnta

Maoiniú ar fáil

Is scéim um chistiú meaitseála í HSF, rud a chiallaíonn gur gá don iarratasóir a bheith in ann idir 20% agus 50% den mhaoiniú a sholáthar chun costais an tionscadail a chlúdach. Tá trí shruth de maoiniú ar fáil faoin HSF.

Sruth 1

Deontais idir €15,000 agus €50,000 le haghaidh deisiúchán riachtanach agus oibreacha caipitil níos lú chun struchtúir oidhreachta a athchóiriú agus a chaomhnú.

Soláthraíonn fo-shruth de Shruth 1 maoiniú d’aghaidheanna siopaí stairiúla agus d’aghaidheanna siopaí atá sa Ghaeilge.

Sruth 2

I measc na ndeontas oidhreachta atá ar fáil tríd an údarás áitiúil tá:

Deontais idir €50,000 agus €200,000 le haghaidh tionscadal níos mó feabhsaithe, athchóirithe nó athúsáide a bhaineann le struchtúir oidhreachta. Caithfidh an t-iarratas leas soiléir pobail, poiblí nó cónaithe a léiriú maidir leis na hoibreacha atá á ndéanamh. Tabhair do d’aire go bhféadfadh cead pleanála a bheith ag teastáil ó na tionscadail seo.

Sruth 3 – Sruth Dúchasach

Is éard is struchtúr dúchasach ann ná struchtúr a thógtar trí úsáid a bhaint as modhanna traidisiúnta agus as ábhair áitiúla, agus nach raibh aon phlean foirmiúil ina thógáil. Tairgeann an sruth seo deontais idir €5,000 agus €10,000 le haghaidh deisiúcháin chaomhnaithe agus oibreacha caipitil ar struchtúir dhúchasacha nach bhfuil san áireamh ar an Taifead ar Dhéanmhais Chosanta de chuid an údaráis áitiúil agus nach bhfuil faoi chosaint an dlí ar aon bhealach eile.

Iarratas a dhéanamh ar an gCiste um Struchtúir Stairiúla

Leithdháiltear maoiniú ar an gCiste um Struchtúir Stairiúla go bliantúil agus mar sin tá sé oscailte d’iarratais le linn tréimhse ar leith gach bliain.

Chun tuilleadh a fháil amach faoi iarratas a dhéanamh ar an scéim, is féidir leat dul i dteagmháil le Rannóg Caomhantais Ailtireachta d’údaráis áitiúla.

Ciste na Séadchomharthaí Pobail

Cuireann Ciste na Séadchomharthaí Pobail maoiniú ar fáil chun cabhrú le húinéirí agus le caomhnóirí séadchomharthaí seandálaíochta/Struchtúir atá Faoi Chosaint iad a chosaint amach anseo. Tacaíonn an ciste le tionscadail a dhéanann séadchomharthaí áitiúla agus láithreáin stairiúla a chaomhnú, a chothabháil, a chosaint agus a chur chun cinn .

Ní mór go mbeadh na séadchomharthaí a fhaigheann tacaíocht ón gciste seo ar Thaifead na Séadchomharthaí agus Áiteanna (RMP) faoi Acht na Séadchomharthaí Náisiúnta 1930, nó ar Thaifid Láithreán agus Séadchomharthaí (SMR) a thiomsaigh an tSeirbhís Séadchomharthaí Náisiúnta.

Maoiniú ar fáil

Tá maoiniú ar fáil faoi thrí shruth. Clúdaíonn deontais i ngach sruth suas le 100% de chostais incháilithe an tionscadail.

Sruth 1

Deontais suas le €100,000 le haghaidh deisiúchán riachtanach agus oibreacha caipitil chun séadchomharthaí seandálaíochta a chaomhnú.

Sruth 2

Deontais suas le €30,000 chun Pleananna/Tuarascálacha Bainistíochta Caomhantais a fhorbairt agus Sonraíocht Mionsonraithe ar Oibreacha dírithe ar bhearta a aithint chun séadchomharthaí seandálaíochta a chaomhnú agus chun rochtain phoiblí a fheabhsú.

Sruth 3

Deontais suas le €30,000 chun bonneagar rochtana a fheabhsú, do thionscadail léirmhínithe (lena n-áirítear fíorúil/ar líne), agus d’oibreacha caomhnaithe éigeandála ar scála beag ag séadchomharthaí seandálaíochta.

Iarratas a dhéanamh ar Chiste na Séadchomharthaí Pobail

Eisíonn an Roinn Tithíochta, Rialtais Áitiúil agus Oidhreachta glao ar thionscadail gach bliain. Molann údaráis áitiúla, Grúpaí Pobail nó eagraíochtaí oidhreachta stát-mhaoinithe tionscadail don Rannóg Tithíochta, Rialtais Áitiúil agus Oidhreachta, sa rannóg Seirbhísí Séadchomharthaí Náisiúnta.

Más úinéir nó caomhnóir séadchomhartha thú is féidir leat iarratas a dhéanamh chuig d’údarás áitiúil chun tionscadal a mholadh nó iarratas a dhéanamh go díreach ar NMS RTRÁO. Chun tuilleadh eolais a fháil téigh i dteagmháil le NMS nó le d’údarás áitiúil.