Láithreáin fholmha

Talamh cónaithe

D’fhéadfaí réadmhaoin atá criosaithe do thalamh cónaithe a chur leis an gClár Láithreán Folamh má tá na nithe seo a leanas i gceist leis:

• Tá sé lonnaithe i gceantar a bhfuil gá le tithíocht ann
• Tá sé oiriúnach do sholáthar tithíochta
• Tá an láithreán iomlán nó an chuid is mó den láithreán folamh nó díomhaoin

Talamh athghiniúna

D’fhéadfaí réadmhaoin atá criosaithe do thalamh athghiniúna a chur leis an gClár Láithreán Folamh má tá na nithe seo a leanas i gceist leis:

• Tá an láithreán iomlán nó an chuid is mó den láithreán folamh nó díomhaoin
• Tá tionchar diúltach ar thaitneamhachtaí an cheantair toisc go bhfuil an láithreán folamh

Réadmhaoin a chur leis an gClár Láithreán Folamh

Má mheasann an t-údarás áitiúil go bhfuil do réadmhaoin folamh agus go bhfuil sé i limistéar atá criosaithe mar áit chónaithe nó athghiniúna, féadfaidh sé rogha a dhéanamh do réadmhaoin a chur ar Chlár Láithreán Folamh.

Más mian leis an údarás áitiúil do réadmhaoin a chur ar Chlár Láithreán Folamh, seirbheálfaidh siad fógra ina gcuirfear in iúl d’úinéir an ionaid réadmhaoine go bhfuil sé beartaithe an réadmhaoin a chur ar Chlár Láithreán Folamh.

Tá 28 lá ag an úinéir chun aighneacht a dhéanamh ina ndearbhaítear cén fáth nár cheart an láithreán a mheas a bheith folamh. Déanfaidh an t-údarás áitiúil athbhreithniú air seo, agus má chinneann siad go bhfuil an réadmhaoin folamh ar feadh na tréimhse 12 mhí, agus go leanann sé de bheith folamh, cuirfidh siad ar an gclár é.

A luaithe a chuirtear an láithreán ar an gclár, seolfar Fógra Iontrála chuig an úinéir. Tá 28 lá ag an úinéir ón bhfógra seo a fháil chun achomharc a chur faoi bhráid an Bhoird Pleanála i gcoinne an chinnidh seo. Má chinneann an Bord Pleanála nach raibh an láithreán folamh ar feadh na 12 mhí atá i gceist, nó nach bhfuil sé folamh a thuilleadh, cuirfear fógra scríofa chuig an údarás áitiúil chun an iontráil a bhaint.

Tobhach Láithreán Folamh

Má chuirtear réadmhaoin leis an gClár Láithreán Folamh, ní mór d’úinéir na réadmhaoine tobhach a íoc gach bliain go dtí go mbaintear an láithreán den chlár. Is ionann an tobhach seo agus 7% de luach margaidh na talún, atá á chinneadh ag an údarás áitiúil.

Mura n-aontaíonn tú le luacháil do thalún de bharr go bhfuil sé liostaithe ar an gClár Láithreán Folamh, is féidir leat é achomharc a dhéanamh air sin leis an mBinse Luachála laistigh de 28 lá ó cuireadh in iúl duit gur cuireadh réadmhaoin leis an gclár. Íoctar an tobhach i riaráiste gach bliain, rud a chiallaíonn go n-íoctar an tobhach i mí Eanáir don bhliain roimhe sin.

Tá sé beartaithe go dtógfaidh Cáin Talún Cónaí-Chriosaithe nua áit an Tobhaigh Láithreán Folamh – féach thíos. 

Cáin Talún Cónaí-Chriosaithe

In 2025, tógfaidh Cáin Talún Cónaí-Chriosaithe (CTCC) nua áit an tobhaigh láithreán folamh. Is é aidhm na cánach seo ná soláthar tithíochta a mhéadú trí thailte forbraíochta cónaithe criosaithe, seirbhísithe (lena n-áirítear úsáid mheasctha) a ghníomhachtú le haghaidh tithíochta.

Beidh an cháin bhliantúil i bhfeidhm ag ráta 3% de luach margaidh na talún. Feidhmeoidh an cháin ar bhonn féinmheasúnaithe.

Tá na húdaráis áitiúla freagrach as an talamh atá faoi réir na cánach a shainaithint. Tá na Coimisinéirí Ioncaim freagrach as an gcáin a bhailiú.

Gach bliain ullmhaíonn údaráis áitiúla léarscáileanna a shainaithníonn na tailte atá faoi réir Cáin Talún Cónaí-Chriosaithe. Foilsíonn siad dréacht-léarscáileanna ar dtús, rud a ligeann d’úinéirí talún aighneachtaí a dhéanamh, sula bhfoilsíonn siad léarscáileanna deiridh.

Chun féachaint ar na léarscáileanna Cáin Talún Cónaí-Chriosaithe, tabhair cuairt ar an rannóg pleanála ar shuíomh gréasáin d’údaráis áitiúil.

Má tá do theach le feiceáil ar an Léarscáil Cánach Talún Cónaí-Chriosaithe, ach go bhfuil do réadmhaoin faoi réir Cáin Mhaoine Áitiúil (CMÁ), ní bheidh ort an CTCC a íoc. Má tá do thalamh, gairdíní, nó clós níos mó ná 0.4047 heicteár, beidh ort clárú don Cháin Talún Cónaí-Chriosaithe leis na Coimisinéirí Ioncaim, ach ní bheidh ort an cháin a íoc.

Is ar na Coimisinéirí Ioncaim a bheidh an fhreagracht aon cháin a bhaineann leis an gCáin Talún Cónaí-Chriosaithe a bhailiú.