Eolas do thionóntaí údaráis áitiúil

Cíos

Íocann tionóntaí údaráis áitiúil cíos lena n-údarás áitiúil.

‘Cíos difreálach’ atá i gcíos agus ciallaíonn sé sin go ngearrtar cíos ar aon dul le d’ioncam teaghlaigh. Socraíonn gach údarás áitiúil na rátaí cíosa.

Toisc go bhfuil do chíos nasctha le d’ioncam teaghlaigh, ní mór duit an t-údarás áitiúil a chur ar an eolas má athraíonn d’ioncam. Mura gcuireann tú d’údarás áitiúil ar an eolas láithreach, d’fhéadfadh go mbeadh siardhátú cíosa i gcíos agus go dtitfeá i riaráistí cíosa.

Má tá deacracht agat le do chíos a íoc, nó thiteann tú i riaráistí, déan teagmháil le d’údarás áitiúil mar d’fhéadfadh go mbeifeá in ann plean aisíocaíochta a oibriú amach.

Tá tuilleadh comhairle agus tacaíocht chun airgead agus fiachas a láimhseáil ar fáil tríd an tSeirbhís Buiséadaithe agus Comhairle Airgid (MABS) ag www.mabs.ie nó 1890 283 438.

Má tá do chuid cíosa i riaráistí, tá baol ann go gcaillfeá do theach agus nach mbeifeá in ann rochtain a fháil ar thithíocht shóisialta amach anseo.

Deisiúchán agus cothabháil

Déanann údaráis áitiúla cothabháil agus deisiúcháin ar a stoc tithíochta sóisialta, lena n-áirítear deisiúcháin struchtúracha.

Más gá do theach údaráis áitiúil a dheisiú, ba cheart duit teagmháil a dhéanamh leis an údarás áitiúil a thiocfaidh chun cigireacht a dhéanamh air d’fhonn a shocrú cén oibreacha a theastaíonn. Ansin déanfaidh nó socróidh siad aon deisiúcháin riachtanacha.

Iarfheistiú éifeachtúlachta fuinnimh

Féadfaidh údaráis áitiúla oibreacha uasghrádaithe fuinnimh a dhéanamh ar thithe an údaráis áitiúil freisin, amhail insliú cuais nó balla seachtraigh, fuinneoga agus doirse nua, teas lárnach agus insliú áiléir. Ciallaíonn na huasghráduithe sin go mbeidh do theach níos teo agus níos éifeachtúla le téamh.

Oibreacha idir tionóntachtaí

Déanann údaráis áitiúla oibreacha ar thithe idir tionóntachtaí le cinntiú go bhfuil siad réidh le tionóntaí nua nó go ndéantar iad a uasghrádú de réir caighdeáin chuí.

Aistrithe

Más tionónta údaráis áitiúil tú, d’fhéadfadh go mbeifeá in ann iarratas a dhéanamh ar aistriú chuig ionad réadmhaoine eile. Beidh ort teagmháil a dhéanamh le rannóg tithíochta d’údaráis áitiúil le hiarratas a dhéanamh. D’fhéadfadh freisin go mbeifeá in ann aistriú chuig tionóntacht údaráis áitiúil eile.

Do theach údaráis áitiúil a cheannach

Ar chúinsí áirithe, ag brath ar incháilitheacht agus chineál an ionaid réadmhaoine, is féidir go mbeadh tionóntaí údaráis áitiúil in ann an t-ionad réadmhaoine a bhfuil cónaí acu ann a cheannach faoi scéim ceannaigh ag tionóntaí.

Teach údaráis áitiúil a cheannach faoin Scéim Ceannaigh ag Tionóntaí (Incriminteach)

Más tionónta údaráis áitiúil tú atá i do chónaí i dteach údaráis áitiúil atá incháilithe lena dhíol, is féidir leat iarratas a dhéanamh chun é a cheannach faoin Scéim Ceannaigh Tionónta (Incriminteach).

Ní mór go mbeadh tacaíocht tithíochta sóisialta á fáil agat ar feadh 10 mbliana ar a laghad agus go mbeadh ollioncam bliantúil agat de €12,500.

Íocfaidh tú luach margaidh an tí – lúide lascaine. Ag brath ar an ioncam, beidh lascainí idir 40% agus 60% i gceist.

Is faoin tionónta ceannach an tí a mhaoiniú. D’fhéadfadh, áfach, go gcáileofá le haghaidh iasacht tí údaráis áitiúil.

Muirear ceannaigh incrimintigh

Freisin gearrfaidh d’údarás áitiúil muirear ar do theach ar a dtugtar ‘muirear ceannaigh incrimintigh’. Beidh an muirear sin comhionann leis an lascaine a fhaigheann tú ar phraghas an tí. Beidh an muirear i bhfeidhm ar feadh 20, 25 nó 30 bliana (ag brath ar an lascaine a thugtar). Gach bliain, laghdóidh an t-údarás áitiúil an muirear faoi 2%. Ag deireadh na 20, 25 nó 30 bliana, ní ghearrfar muirear ar bith fad is a chloífidh tú le téarmaí agus coinníollacha na scéime.

Rialacha an chomhaontaithe.

Ní mór go mbeifeá i do chónaí sa teach mar do ghnáth-áit chónaithe agus toiliú d’údaráis áitiúil a fháil más mian leat an teach a dhíol, a ligean ar cíos nó a ligean ar fholéas.

Ansin beidh tú in ann do theach a athdhíol má aontaíonn d’údarás áitiúil leis sin. Má dhíolann tú roimh dheireadh na 20, 25 nó 30 bliana, áfach, beidh ort luach an mhuirir gan íoc ar do theach a aisíoc leis an údarás áitiúil.

Is féidir leis an údarás áitiúil diúltú don teach a dhíol ar chúinsí áirithe mar shampla le tionóntaí nó baill teaghlaigh a ghabhann d’iompraíocht fhrithshóisialta nó ag a bhfuil riaráistí cíosa.

Sna Rialacháin Tithíochta (Díol Thithe Údaráis Áitiúil) 2015, leagtar amach na coinníollacha chun tithe údaráis áitiúil a dhíol. Leasaíodh é sin an 12 Eanáir 2022, Rialacháin Tithíochta (Díol Thithe Údaráis Áitiúil) 2021.

Chun iarratas a dhéanamh ba cheart duit teagmháil a dhéanamh le rannán tithíochta d’údaráis áitiúil chun foirm iarratais don Scéim Ceannaigh (Incriminteach) ag Tionónta a fháil agus é a chur faoi bhráid an údaráis áitiúil leis na doiciméid riachtanacha.

Árasán údaráis áitiúil a cheannach faoin Scéim Cheannaigh Árasán ag Tionóntaí (TPAS).

Ceadaíonn an Scéim Cheannaigh Árasán ag Tionóntaí (TPAS) duit d’árasán údaráis áitiúil a cheannach, má cuireadh do choimpléasc árasán i leataobh le díol le tionóntaí ag d’údarás áitiúil.

Ní mór go gcomhlíonfadh coimpléasc árasán critéir áirithe le go gcuirfí i leataobh é um cheannach ag tionóntaí. Ní mór:

• 5 árasán ar a laghad (seachas árasáin phobail) a bheith ann
• Nach mbeadh aonaid mhiondíola ann ná árasáin atá deartha do dhaoine scothaosta
• Go gcomhlíonfadh sé na critéir atá leagtha amach in Alt 51 den Acht Tithíochta (Forálacha Ilghnéitheacha) 2009
• Ní mór go dtacódh 65% ar a laghad de thionóntaí leis an togra go gcuirfí an coimpléasc ar fáil le ceannach ag tionóntaí. Ní mór vóta tionónta a reáchtáil chun é sin a chinneadh.

Nuair atá árasáin á ndíol i gcoimpléasc ainmnithe, aistríonn an t-údarás áitiúil úinéireacht an choimpléisc iomlán go cuideachta bhainistíochta na n-úinéirí árasáin. Ligeann an chuideachta bhainistíochta na hárasáin go léir ar léas don údarás le ligean ar léas do thionóntaí, a mbeidh an rogha acu ansin iad a cheannach ón údarás.

Le díol árasáin cloítear leis an tsamhail chéanna ceannaigh incrimintigh is a bhaineann leis an Scéim Ceannaigh (Incriminteach) ag Tionóntaí. Freisin bíonn lascainí 40%, 50% nó 60% den phraghas ceannaigh i gceist, ag brath ar ioncam an teaghlaigh. Freisin, gearrann an t-údarás áitiúil muirear ceannaigh incrimintigh, a laghdaítear ag méid socraithe gach bliain.

Bainistiú eastáit

Tacaíonn foirne bainistithe eastáit an údaráis áitiúil le tionóntaí agus bíonn plé acu le cumainn tionóntaí agus iad ag iarraidh eastáit a fheabhsú agus aghaidh a thabhairt ar fhadhbanna mar iompraíocht fhrithshóisialta agus choireacht. Má tá deacrachtaí agat le do thithíocht údaráis áitiúil, déan teagmháil leis an bhfoireann bainistíochta eastáit.