An chomhairle tofa

Conas a thoghtar an chomhairle?

Toghtar comhairleoirí i dtoghcháin áitiúla, rud a tharlaíonn gach cúig bliana. Roinntear gach ceantar údaráis áitiúil ina dhá ‘thoghcheantar áitiúil’ nó níos mó.  Toghann vótálaithe comhairleoirí óna dtoghcheantar féin chun ionadaíocht a dhéanamh dóibh ar a gcomhairle.

Braitheann líon na gcomhairleoirí ar gach comhairle ar dhaonra cheantar an údaráis áitiúil. Téann an raon maidir le méid na gcomhairlí ó 18 go 63 ball de chomhairleoirí, ag brath ar an údarás áitiúil.  Tá 949 comhairleoir tofa in Éirinn faoi láthair.

An Cathaoirleach nó an Méara

Gach bliain, toghann comhairleoirí Cathaoirleach agus leas-Cathaoirleach nua.

I roinnt údaráis áitiúla, tugtar an Méara nó an tArdmhéara agus an Leas-Mhéara nó an Leas-Ardmhéara ar chathaoirleach agus leaschathaoirleach na comhairle, in ionad Cathaoirleach agus Leas-Chathaoirleach.

Is é ról an chathaoirligh ná cathaoirleacht a dhéanamh ar chruinnithe na comhairle agus freastal ar imeachtaí thar ceann na comhairle.

Cruinnithe na comhairle

Déanann ionadaithe tofa cinntí ag cruinnithe comhairle a reáchtáiltear i seomraí na comhairle. Seo a leanas ceithre chineál cruinnithe ar a bhfreastalaíonn comhairleoirí áitiúla:

• Reáchtáiltear gnáthchruinnithe uair sa mhí, de ghnáth.
• Cruinniú bliantúil a thionóltar i mí na Bealtaine nó i mí an Mheithimh gach bliain, ina dtoghfar an Cathaoirleach agus an Leas-Chathaoirleach, agus ina ndéanfar aon cheapacháin iomchuí eile chuig comhlachtaí poiblí, amhail bord sláinte nó údarás réigiúnach.
• Cruinniú buiséid, a reáchtáiltear i mí na Samhna gach bliain, de ghnáth.
• Cruinniú speisialta, a reáchtáiltear ó am go chéile, nuair is gá.

Conas freastal ar chruinniú comhairle

Má tá suim agat sna nithe a phléitear ag cruinniú comhairle, nó más mian leat freastal ar chruinniú, is féidir leat rochtain a fháil ar chláir oibre, ar mhiontuairiscí agus ar dhátaí sceidealaithe cruinnithe ar shuíomh gréasáin d’údaráis áitiúil.

Tá gnáthchruinnithe comhairle oscailte don phobal, rud a chiallaíonn gur féidir le haon duine freastal orthu go pearsanta. Craolann roinnt údaráis áitiúla cruinnithe na comhairle ar líne. Tabhair cuairt ar shuíomh gréasáin d’údaráis áitiúil chun an chaoi ar féidir freastal ar chruinniú nó féachaint ar chruinniú a fháil amach.

Cinntí na comhairle

Déantar cinntí beartais trí rúin thromlaigh a ritheann na comhairleoirí tofa le linn chruinnithe na comhairle.

Is ar an gcomhairle tofa amháin atá an cúram as cinntí áirithe. Tugtar ‘feidhmeanna forchoimeádta’ orthu seo. Leagtar feidhmeanna forchoimeádta amach sa reachtaíocht agus áirítear na nithe seo a leanas leo:

• Buiséad bliantúil a rith
• Pleananna forbartha contae a fhaomhadh
• Beartais maidir le tithíocht agus cosaint an chomhshaoil ​​a ghlacadh
• Ráta na Cánach Maoine Áitiúil (CMÁ) a choigeartú
• Díolachán talún atá faoi úinéireacht an údaráis áitiúil a fhaomhadh

Faoin reachtaíocht, ní mór roinnt cinntí a dhéanamh ar leibhéal an cheantair bhardasaigh/uirbigh/buirge,  ní mór cuid acu a dhéanamh ag an gcomhairle iomlánach amháin, agus is féidir cuid eile a dhéanamh ar cheachtar den dá leibhéal.

Ceantair bhardasacha

Foroinntear an chuid is mó de cheantair an údaráis áitiúil ina gCeantair Bhardasacha (MDanna). 

Feidhmíonn baill an cheantair bhardasaigh mar fho-fhoirmiú cinnteoireachta den chomhairle iomlán dá gceantar bardasach.

Déanfaidh an chomhairle tofa beartas a phlé maidir le ceantar an údaráis áitiúil ar fad, agus vótálfaidh sí ina leith, agus cinnfidh ionadaithe na gceantar bardasach an chaoi a gcuirfear beartas i bhfeidhm ar leibhéal níos áitiúla.

Tá 95 ceantar bardasacha ann ar fud na tíre. Níl ceantair bhardasacha ag sé údarás áitiúla (Dún Laoghaire-Ráth an Dúin, Fine Gall, Baile Átha Cliath Theas, Cathair Bhaile Átha Cliath, Cathair Chorcaí agus Cathair na Gaillimhe).

Coistí

Tá coistí níos lú ag comhairlí a suíonn comhairleoirí iontu, lena n-áirítear coistí um beartais straitéiseacha (CBS*anna).

Tá na CBS*anna comhdhéanta de chomhairleoirí tofa agus ionadaithe ó ghrúpaí eile sa phobal áitiúil lena n-áirítear gnó, leasanna feirmeoireachta, grúpaí comhshaoil, agus baill den phobal.

Is é ról an CBS* ná comhairle agus cúnamh a thabhairt do chomhairleoirí maidir le beartais a fhorbairt agus a athbhreithniú, agus dearcthaí éagsúla á soláthar ó ghrúpaí éagsúla sa cheantar agus deis á tabhairt do na grúpaí sin a bheith páirteach sa phróiseas déanta beartais.

Féadfaidh go leor CBS*anna a bheith ann a chlúdaíonn ábhair éagsúla. Tá cathaoirleach gach GBC mar chuid de ghrúpa beartais chorparáidigh (GBC), a thugann aiseolas ar obair na CBS*anna éagsúla chun cuidiú le heolas a thabhairt ar an gcaoi a rachaidh an t-údarás áitiúil i mbun a gcuid oibre, lena n-áirítear ag cur isteach sa bhuiséad bliantúil agus sa phlean corparáideach don údarás áitiúil.

Tionóil réigiúnacha

Toghann Comhairlí baill as measc a gcuid comhairlí chun ionadaíocht a dhéanamh ar leibhéal réigiúnach ar thionóil réigiúnacha.

Déanann cinntí ag tionóil réigiúnacha maidir le maoiniú an Aontais agus maidir le pleanáil straitéiseach.

Tá trí thionól réigiúnacha ann in Éirinn: Tionól Réigiúnach an Tuaiscirt agus an Iarthair, Tionól Réigiúnach an Oirthir agus Lár na Tíre agus Tionól Réigiúnach an Deiscirt. Is féidir leat tuilleadh sonraí a fháil faoin méid a dhéanann siad ar an leathanach Comhthionóil Réigiúnacha.